"İş Hukukunda" Geçici (Ödünç) İş Sözleşmesi

İş hukukunda geçici iş sözleşmesi İş kanunu ile düzenlenmiştir. Her iki tarafında hakları iş hukukunda geçici iş sözleşmesi kanunu ile korunmaktadır. Yerleşik Yargıtay kararlarına göre sözleşme özgürlüğü, öğretide ve doktrinde özel hukuk alanındaki irade özerkliği ilkesinin Anayasa hukuku alanındaki dayanağıdır.

Geçici iş ilişkisi özel hukukta yer alan irade özerkliğine dayanmaktadır, işçinin rızası alınmak suretiyle, işveren tarafından holding bünyesinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka iş yerinde ya da yapmakta olduğu işe benzer bir işte geçici olarak çalıştırılması ile “geçici iş ilişkisi” kurulur.

Geçici iş sözleşmesi ve geçici iş ilişkisi

Her şeyden önce işçi ile işveren arasında geçerli bir iş sözleşmesinin bulunması ve devir sırasında işçinin yazılı rızasının alınması şarttır, işçinin rızası hilafına geçici iş ilişkisi kurularak bir başka iş yerine gönderilmek istenmesi halinde, somut olayın özelliklerine göre durum ya 4857 sayılı kanunun 22. maddesi uyarınca çalışma koşullarında esaslı değişiklik kabul edilmeli ya da işverenin feshi olarak nitelendirilmelidir.

Geçici iş ilişkisi, işçinin rızası hilafına yapılamaz. İşverenin bu yönde işçiyi zorlaması iş koşullarında esaslı değişikliktir. İş koşulları esaslı şekilde değiştirilen işçi, bu değişikliği yazılı olarak kabul etmediği takdirde kendisini bağlamaz. Bunun sonucu olarak, işçinin rızası hilafına geçici iş ilişkisine zorlanması halinde, 4857 sayılı İş Kanununun 22. maddesi uyarınca işçinin sözleşmeyi haklı bildirimsiz fesih imkanı mevcuttur. İşçinin yazılı izni ve icazeti olmadan bu ilişki kurulamayacağından, işverence ödünç alan işverene ait iş yerinde çalışması gerektiği belirtilerek işçinin iş yerine alınmaması, iş sözleşmesinin işverence feshi niteliğindedir.

Geçici iş ilişkisinin “altı ayı geçmemek üzere” yapılabileceği ve en fazla iki defa yenilenmesi sonucu toplam 18 aylık süreyi aşamayacağı 4857 sayılı yasanın 7. maddesinde öngörülmüştür. Anılan dönemsel süreler en uzun mutlak sürelerdir. Yasa koyucu muvazaalı yoldan işçi teminini önlemek için süre yönünden sınırlama getirmiştir. Yasada öngörülen sürenin bitiminde, işçinin ödünç veren işverene ait iş yerinde iş görmeye devam etmesi gerekir. Sürenin sonunda da işçinin ödünç alan işveren yanında çalışmaya devam etmesi halinde, bu defa taraflar arasında iş sözleşmesi devrinin gerçekleştiği kabul edilmelidir. (Y9HD, 16.06.2008, 41042/15622 E.K.)

İşçiyi geçici devralan işverenin grev ve lokavt aşaması

İş Kanununun 7. maddesinin beşinci fıkrasında, işçiyi geçici olarak devralan işverenin grev ve lokavt aşamasına gelen bir toplu iş uyuşmazlığının tarafı olması durumunda, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümleri ayrık olmak üzere, devraldığı geçici işçileri çalıştıramayacağı öngörülmüştür. Öte yandan maddede, işverenin grev ve lokavt süresince işçisini kendi iş yerinde çalıştırması gerektiği, bu süreçte bir başka işverene geçici işçi olarak veremeyeceği de kurala bağlanmıştır.

Geçici iş ilişkisinde işçi, ödünç veren sürekli işverenin işçisi olmaya devam eder. Ancak işçi geçici süreyle iş görme edimini geçici işverene karşı yerine getirmektedir. Geçici iş ilişkisinde işçinin ödünç verenin işçisi olması sebebiyle, bu iş yerindeki işçi sayısına bu itibarla 4857 sayılı yasanın 18. ve 29. maddelerinin uygulanması açısından ödünç alan işveren işçisi olarak değerlendirilemez. İş güvencesinden yararlanabilmek için altı aylık kıdem süresi bakımından geçici iş ilişkisinde geçen süreler de sürekli işveren iş yerinde çalışılmış gibi değerlendirilir.

İş Hukuku ve Ödünç İşçi

Ödünç iş ilişkisinde ücret ödeme yükümlülüğü yine ödünç veren işverene aittir. Ancak geçici iş ilişkisi kurulan işveren de kendisinde çalıştığı süre ile sınırlı olarak ödenmeyen ücretten ve işçiyi gözetme borcu ile sosyal sigorta priminden ödünç veren işverenle birlikte sorumludur.

Yasada sözü edilen ücret geniş anlamda ücret olarak kabul edilmelidir. Ödenmeyen prim, ikramiye, sosyal yardımlar ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve gene) tatil ücretleri de bu kapsama dahildir. İşçinin ödünç alan işverene karşı; iş görme, onun talimatlarına uyma ve sadakat borcu bulunmaktadır. Ödünç alan işveren de işçiyi gözetme yanında eşit davranma yükümlülüğü altındadır.

Geçici (ödünç) iş ilişkisindeki işçinin, ödünç alan iş yerinde bir toplu iş sözleşmesi bulunması ve sendikaya üye olması halinde dahi sözü edilen toplu iş sözleşmesinden yararlanması olanaksızdır. İşçi ödünç veren sürekli işverenin tarafı olduğu toplu iş sözleşmesinin varlığı ve üyelik ya da dayanışma aidatı dilekçesi vermesi halinde, bu toplu iş sözleşmesinden yararlanabilecektir.

Anılan toplu iş sözleşmesinin hükümlerinin uygulanmaması halinde, ücret alacağından her iki işverenin birlikte sorumluluğu söz konusu olur. Geçici iş ilişkisinde ödünç alan işverenin, feshe bağlı haklar olan ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı ile yıllık izin ücretinden sorumluluğu yoktur.

İş sözleşmelerinden doğacak anlaşmazlıklarda iş davası avukatı her iki taraf için gerekli olacaktır. İş davalarında uzman avukatlık hizmeti sağlayan hukuk büromuzdan avukatlık hizmeti alabilirsiniz.