Mutlak Butlan Davasının Usul ve Hükümleri incelediğimiz bir çok özel şartlar olmaktadır. DAVACI: TMK. nun 146. maddesinde dava açmaya hakkı bulunanlar şöyle belirtilmiştir: Dava açma görev ve hakkı, Mutlak butlan davası, Cumhuriyet Savcısı tarafından re’sen açılır.
Bu dava, ilgisi olan herkes tarafından da açılabilir.’ Cumhuriyet savcıları bakımından koşulları oluştuğunda butlan davası açmak bir hak olarak değil bir görev olarak düzenlenmiştir. İki kavram arasındaki farkı hatırlatmak gerekirse:
Bir hakka sahip olan kişi, kural olarak tasarruf yetkisine de haizdir; yani hakkı kullanıp kullanmamak, devretmek yada ondan vazgeçmek hak sahibine tanınmış bir yetkidir. Oysa Cumhuriyet Savcısı açısından böyle bir yetki söz konusu değildir. Koşulları oluştuğunda butlan davasını bir dava name ile açmak Cumhuriyet Savcısı için yasal bir görev, yasal bir zorunluluktur.
Mutlak butlan davası açma hakkına ‘ ilgisi olan herkes’ de sahiptir. Kanunda kullanılmış olan bu terimi evlenmenin iptalinde maddeten ya da manen ilgileri olan kimseler şeklinde anlamak gerekir. O halde eşlerden biri, onların ana babaları ve mirasçıları ile vasileri ilgili sayılırlar. İlgisi olanlar tarafından açılan butlan davalarında Cumhuriyet Savcısının hazır bulunmasına lüzum yoksa da Cumhuriyet Savcısının kendisinin açtığı davada bizzat bulunması gerekir. Ayrıca Butlan Davasını açan taraf olarak Bazı kamu kuruluşları da yer almıştır. Örneğin S.S.K. geçersiz bir evlilik nedeni ile Ölen bir erkeğin geçersiz evliliğe sahip eşine erkekten doğan ödemeyi yapmamak için Butlan davası açabilmekte ve taraf olabilmektedir.
Akıl hastası veya ayırt etme gücünden yoksun olanların sonradan akıl hastalığından kurtulmaları veya iyiyi kötüden ayırt etme yeteneğine kavuşmaları halinde butlan davası, TMK. nun 147/2 maddesine göre dava hakkı sadece ayırt etme gücüne sahip değilken ya da akıl hastası iken ayırt etme gücünü sonradan kazanan ya da akıl hastalığı iyileşen eş için tanınmıştır.
İkinci evlilik yapıldıktan sonra birinci evlilik boşanma, ölüm veya butlan sebeplerinden biriyle sona ermişse ve ikinci evliliği yapan eş iyi niyetli ise butlana karar verilemez. İkinci eş birinci evliliği bilebilecek durumda değilse veya bilmediğini kanıtlarsa iyi niyetli sayılmalıdır.
TMK. 147/3 maddesinin gerekçesinde evliyken yeniden evlenen bir kimsenin önceki evliliğinin mutlak butlan kararı verilmeden önce sona ermesi ve ikinci evlenmede de diğer eşin iyi niyetli olması halinde, artık mutlak butlan sebebi kalmadığından, evlenmenin butlanına karar verilmeyeceği öngörülmüştür.
DAVALI: Cumhuriyet Savcısının veya ilgisi olanlardan birinin açacağı butlan davasında, davalı her iki eştir. Eşlerden birinin açacağı davanın ise, diğer eşe yöneltilmesi gerekir. Eşlerden biri veya her ikisi birden ölmüş oldukları takdirde Cumhuriyet Savcısının dava açma hakkı ortadan kalkmakta ise de, ilgisi olanlar ölen eşin veya eşlerin mirasçılarına karşı butlan davası açabilirler (TMK. 147/1).
BUTLAN DAVASININ SÜREYE TABİ OLMAMASI
Nispi butlan sebepleriyle evliliğin iptali davasının açılması yasada belli bir hak düşürücü süreye bağlanırken (TMK. Madde 152), mutlak butlan davası için herhangi bir süre öngörülmemiştir. Dolayısıyla bu tür davalar her zaman açılabilir.
